Ở tuổi 70, bà Thái Thị Thanh, một người thợ chằm nón tại thôn Diên Lộc, xã Quế Minh, vẫn miệt mài bên khung nón. Đôi tay gầy guộc nhưng dẻo dai của bà thoăn thoắt đưa từng mũi chỉ, khâu nên những chiếc nón trắng tinh tươm. Gần cả cuộc đời gắn bó với nghề, bà Thanh am hiểu từng công đoạn, từ chọn lá, phơi khô, vót nan đến chằm nón.
“Ngày trước, nghề chằm nón phổ biến lắm, người ta làm để đổi lấy lúa, gạo hoặc bán lấy tiền nuôi sống gia đình. Nhưng rồi cuộc sống khấm khá hơn, nhiều người bỏ nghề vì thu nhập ít ỏi, không đủ trang trải sinh hoạt”, bà Thanh chia sẻ.
Nghề chằm nón vang danh một thời, giờ chỉ còn vài người thợ lớn tuổi kiên trì giữ (Ảnh: Kim Duyên).
Cùng chung nỗi niềm, bà Nguyễn Thị Tiến, một người thợ lâu năm trong làng, vẫn bền bỉ giữ nghề. Học chằm nón từ nhỏ, với bà, mỗi chiếc nón không chỉ là vật dụng che nắng che mưa mà còn là hơi thở của làng quê, là ký ức về những tháng ngày vất vả nhưng đầy nghĩa tình.
“Mỗi ngày tôi chằm một, hai chiếc nón, không phải vì tiền bạc mà vì lòng yêu nghề, không muốn thấy nghề này bị mai một. Dù ít hay nhiều, tôi vẫn cố gắng chằm để giữ lấy cái nghề truyền thống của ông bà mình”, bà Tiến tâm sự.
Thế nhưng, những năm gần đây, lớp trẻ không còn mặn mà với nghề chằm nón. Con cái của những người thợ già lần lượt tìm hướng đi khác, bởi nghề này vất vả mà thu nhập lại khiêm tốn. Một nón lá bán ra chỉ 15.000-20.000 đồng, chẳng đủ để trang trải cuộc sống.
Dần dà, trong làng chỉ còn vài người giữ nghề như một thói quen, một niềm thương nhớ hơn là kế sinh nhai.
Theo bà Nguyễn Thị Thúy Phượng, Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Quế Minh, nghề chằm nón truyền thống đang đối mặt với muôn vàn khó khăn. Nguyên liệu ngày càng khan hiếm, trong khi thị trường lại tràn ngập các sản phẩm công nghiệp giá rẻ, mẫu mã đa dạng. Những chiếc nón lá thủ công vì thế mà chật vật tìm chỗ đứng.
“Hiện tại, chỉ còn khoảng 20 người lớn tuổi giữ nghề. Xã đã nhiều lần cố gắng khôi phục làng nghề, tìm đầu ra cho sản phẩm, nhưng gặp không ít thách thức. Dù vậy, địa phương vẫn sẽ quyết tâm nỗ lực khôi phục làng nghề, tiếp tục động viên bà con giữ lửa để nghề truyền thống không bị mai một”, bà Nguyễn Thị Thúy Phượng nói.
Nghề chằm nón đang dần lùi vào dĩ vãng, nhưng trong đôi tay nhẫn nại của những người thợ cuối cùng như bà Thanh, bà Tiến, hơi thở làng nghề vẫn còn vẹn nguyên. Họ không chỉ chằm từng mũi kim, tạo nên những chiếc nón bền đẹp, mà còn gìn giữ hồn cốt của một làng nghề truyền thống.
Giữa cái nắng hanh hao của làng quê, bóng dáng những người thợ già bên khung nón vẫn lặng lẽ, cần mẫn như những chứng nhân của một thời vàng son.
Họ chằm nón không chỉ để mưu sinh, mà còn để giữ lại hồn quê, để gìn giữ một nghề từng nuôi sống bao thế hệ, để từng chiếc nón lá mãi là biểu tượng của sự tần tảo, của nét đẹp làng quê Việt Nam.
Kim Duyên
Tin tức An sinh xã hội, thông tin đào tạo việc làm
