Trong báo cáo gửi Chính phủ mới đây, BHXH Việt Nam đã đề xuất các phương án để giải quyết vướng mắc trong việc thực hiện BHXH bắt buộc, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) của chủ hộ kinh doanh cá thể.

NGỌC THẮNG

BHXH Việt Nam cho biết, sau khi rà soát lại số liệu, tổng số chủ hộ kinh doanh cá thể đã tham gia BHXH bắt buộc tính đến hết ngày 30.5.2023 là 3.567 người.

Theo quy định của pháp luật, chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, do thực hiện không đúng quy định của pháp luật nên các chủ hộ kinh doanh cá thể chưa được tính thời gian đã đóng BHXH bắt buộc để hưởng chế độ, trong đó có nhiều trường hợp đã đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Để giải quyết chế độ cho người lao động, BHXH Việt Nam đề xuất 3 phương án.

Phương án 1, tính thời gian đã đóng BHXH bắt buộc, BHTN để hưởng các chế độ BHTN theo quy định của pháp luật và đưa nội dung này vào luật BHXH (sửa đổi).

Phương án 2, hoàn trả tiền đã đóng và thu hồi số tiền đã chi trả các chế độ BHXH bắt buộc, BHTN đối với toàn bộ các chủ hộ.

Phương án 3, tính thời gian đã đóng BHXH bắt buộc, BHTN để hưởng các chế độ này theo quy định của pháp luật đối với chủ hộ, và đưa nội dung này vào luật BHXH (sửa đổi) như phương án 1.

Đối với trường hợp chủ hộ muốn thay đối nguyện vọng có nhu cầu hoàn trả, thì cơ quan BHXH thực hiện hoàn trả số tiền đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất, và số tiền đã đóng vào Quỹ BHTN nhưng chưa hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Kịp thời giải quyết chế độ hưu trí cho các trường hợp đủ điều kiện hưởng lương hưu

Theo BHXH Việt Nam, trong 3 phương án trên, phương án 1 đảm bảo được nguyên tắc đóng – hưởng theo quy định tại luật BHXH, luật BHYT và luật Việc làm; kịp thời giải quyết chế độ BHXH, BHTN, đặc biệt là chế độ hưu trí đối với các trường hợp đã đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Các trường hợp đã đủ tuổi để hưởng lương hưu và có từ đủ 10 năm đóng BHXH trở lên thực hiện đóng bù BHXH tự nguyện để hưởng ngay lương hưu. Đồng thời, giải quyết triệt để những tồn tại, vướng mắc trong thực hiện BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN đối với chủ hộ.

Việc được giải quyết hưởng chế độ hưu trí để họ ổn định cuộc sống khi hết tuổi lao động, sẽ không phát sinh đơn thư khiếu kiện, khiếu nại kéo dài…

Với phương án 2, BHXH Việt Nam cho rằng, nhiều chủ hộ đến nay đã cao tuổi, sẽ không còn cơ hội và thời gian tham gia BHXH để hưởng chế độ hưu trí nữa, đời sống sẽ gặp nhiều khó khăn khi về già. Từ đó, ảnh hưởng đến an sinh xã hội, tạo áp lực đến ngân sách nhà nước khi phải trợ cấp xã hội khi họ cao tuổi. Thậm chí, có thể phát sinh khiếu kiện, khiếu nại kéo dài như thời gian vừa qua.

Người lao động sẽ thiệt thòi vì đã tham gia BHXH trong thời gian dài, trong đó nhiều trường hợp đóng từ nhiều năm trước với mong muốn như một khoản tiền tiết kiệm, để khi đủ tuổi và đủ 20 năm đóng được hưởng lương hưu đảm bảo cuộc sống lúc tuổi già. Bên cạnh đó, nếu không được giải quyết hưởng chế độ hưu trí, họ không có phương án nào khác để có khoản tài chính chi tiêu cho cuộc sống khi hết tuổi lao động.

Hiện có 200 người vừa đủ điều kiện về tuổi đời, vừa đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH tối thiểu từ 20 năm trở lên để hưởng lương hưu; có 380 người đã đủ điều kiện về tuổi đời và có từ đủ 15 năm đóng trở lên, có nguyện vọng đóng bù BHXH tự nguyện một lần cho thời gian còn thiếu để được hưởng ngay lương hưu.

Với phương án 3, nhiều người lao động đã tham gia BHXH trong thời gian dài bị thiệt thòi. Nếu thực hiện hoàn trả theo mong muốn của người lao động thì họ sẽ mất đi cơ hội và thời gian tham gia BHXH để sau này được hưởng chế độ hưu trí, đời sống sẽ gặp nhiều khó khăn khi về già, ảnh hưởng đến an sinh xã hội.

Hơn nữa, pháp luật hiện hành chưa quy định trường hợp hoàn trả thì phải trả bù một khoản tiền tương đương mức tiền lãi, tính trên số tiền và thời gian đã đóng hay không, nếu có thì mức là bao nhiêu…

Nếu không bù thêm khoản chênh lệch, hoặc so sánh việc hoàn trả với việc tham gia, nhưng hưởng BHXH một lần cho thời gian đóng BHXH bắt buộc này thì sẽ có sự chênh lệch. Bởi lẽ  khoản tiền lương làm căn cứ đóng được điều chỉnh trên cơ sở chỉ số giá tiêu dùng của từng thời kỳ, làm căn cứ tính hưởng BHXH một lần, sẽ được lợi hơn nhiều so với số tiền đã đóng BHXH, BHTN…

Từ những phân tích trên, cơ quan BHXH đề xuất lựa chọn phương án 1 để giải quyết những vướng mắc cho chủ hộ kinh doanh cá thể.

Lao động – Việc làm | Tổng hợp tin tức việc làm 24h